Το ιστορικό κέντρο της Κέρκυρας δεν μπορεί να συγκριθεί και να βρεί απόλυτες αναλογίες με καμιά άλλη υστερομεσαιωνική πόλη της Μεσογείου, εξαιτίας της συνθετότητας των πολιτιστικών αξιών που εμπεριέχει. 

Οι πολιτιστικές αξίες που προέκυψαν από την όσμωση δυτικών πολιτισμών με την βυζαντινή παράδοση, διαμόρφωσαν ιδιαιτερότητα που όχι μόνο δεν ταυτίζεται με καμία από τις συνιστώσες της αλλά και δεν επαναλήφθηκε σε κανένα άλλο τόπο. Ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία διαγράφονται με ξεχωριστό τρόπο σε όλα τα επίπεδα του πολιτισμού, στη δομή και μορφή της πόλης στην πνευματική και κοινωνική ζωή. Οι πολιτισμοί της Ανατολής (Βυζάντιο, 337-1267) και της δύσης (Ανδηγαυοί, Βενετοί, Γάλλοι, Άγγλοι 1267-1864) εμπεριέχονται στα τοπικά χαρακτηριστικά, χωρίς να αναγνωρίζονται αυτούσιοι. 

Η ιστορική πόλη μέσα στα τείχη του 16ου αι., κτισμένη στο Β.Α. άκρο χερσονήσου, στο μέσο της ανατολικής ακτής του νησιού μεταξύ των κυρίαρχων όγκων των δύο Φρουρίων, περιορισμένη από γη και θάλασσα, αναγκασμένη να αναπτυχθεί σε ύψος, αποτελεί μέρος της συνολικής εικόνας της πόλης του 19ου αι. και εν μέρει συμπίπτει μαζί της. 

Η αρμονική ένταξη στο φυσικό περιβάλλον, η αίσθηση του μέτρου, η ποικιλία των στοιχείων η απόλυτη ταύτιση του χώρου με τις ανάγκες που το διαμόρφωσαν, ανέδειξαν ένα αρχιτεκτονικό σύνολο ισορροπημένο, απλό και περιεκτικό, χωρίς εκφραστικές πολυλογίες που προκαλεί για την ανακάλυψή του. 
Η πόλη, άλλοτε ισχυρό οχυρό και λιμάνι διαμετακομιστικού εμπορίου της Ανατολικής Μεσογείου, με τα Φρούρια και τις οχυρώσεις συνθέτει ένα ενιαίο σύνολο. Αυτό είναι και το βασικότερο χαρακτηριστικό της. Το να ξεχωρίσουμε τα στοιχεία από το σύνολο, τους αφαιρεί αυτό που πραγματικά τα αξιοποιεί, δηλαδή το προσόν να διαμορφώνουν μια συνέχεια και μια ενότητα. 

Σας προτείνουμε να ταξιδέψετε περπατώντας προς το εσωτερικό της Παλιάς Πόλης, ώστε να την ανακαλύψετε σιγά σιγά μέσα από επιλεγμένες διαδρομές. Η περιήγηση είναι οργανωμένη κατά ενότητες ανάλογα με το χρόνο, τα ενδιαφέροντα και τη διάθεσή σας (πολιτισμός, αναψυχή, αγορά) και επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις για τους λάτρεις της περιπλάνησης. 

Στους χάρτες υπάρχουν ενδείξεις για τα μνημεία, τα αρχοντικά, τις εκκλησίες, τα αξιόλογα κτίρια και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία. 
Μπορείτε να ρωτήσετε για τη σημασία των αγαλμάτων και το ρόλο εκείνων που αναπαριστούν, για τη σημασία των κτιρίων, για τη σημασία των παλιών ονομάτων των δρόμων. Μπορείτε να αναζητήσετε τις μυστικές αυλές της πόλης που φυλάσσουν ακόμα τους μύθους και μαρτυρούν τα μυστικά των κατοίκων της. 

Τα καντούνια 

Οι δρόμοι της Παλιάς Πόλης, τα καντούνια, σίγουρα είναι πιο παλιοί από τα κτίρια που κτίστηκαν διαχρονικά δεξιά κι αριστερά τους, ακόμη κι από τα παλαιότερα που σώζονται μέχρι σήμερα. 
Τα καντούνια ενώνουν και χωρίζουν τα διαφορετικά μέρη της πόλης, οδηγούν έξω από αυτήν, τη συνδέουν με μέρη που ήταν κατά κάποιο τρόπο απαγορευμένα άλλοτε (όπως και τα Φρούρια εξαιτίας της ειδικής τους λειτουργίας) κι αποτελούν σύστημα επικοινωνίας και μνήμης που μεταφέρει την αίσθηση της ιστορικής συνέχειας που δίνει σε όλους η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας. 

Δύο κύριοι δρόμοι εξασφαλίζουν την επικοινωνία από το Παλαιό Φρούριο (όπου βρίσκονταν και η μεσαιωνική πόλη) με την εξοχή και το λιμάνι, σε αντίστοιχα με τις κύριες πύλες των τειχών. Σήμερα σώζεται μόνο η πύλη της Σπηλιάς. Οι βασικοί αυτοί άξονες συμπληρώνονταν από περιμετρικές διαδρομές και δευτερεύουσες συνδέσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα. 
Γύρο από τους βασικούς άξονες συγκεντρώθηκε το εμπόριο και άλλες αστικές λειτουργίες επικοινωνίας, με αποκορύφωμα την εγκατάσταση των αρχών και τις λατρευτικές εκδηλώσεις την εποχή των Βενετών. 

Οι διαδρομές 

Οι επιλεγμένες διαδρομές αναφέρονται σε δευτερεύοντες κυρίως δρόμους (τοπικής σημασίας) που εξασφάλιζαν τη σύνδεση των διαφορετικών (αρχικά ανεξάρτητων) συνοικιών της πόλης που διατηρούν μέχρι σήμερα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες των επιμέρους ενοτήτων του Ιστορικού Κέντρου. Οι Δρόμοι ακολουθούν τη μορφολογία του εδάφους, συχνά ανηφορικοί με σκάλες, ράμπες και θολωτά περάσματα. 

Στις διαδρομές αυτές μπορείτε να συναντήσετε επιβλητικά αρχοντικά πλάι στην ανώνυμη αρχιτεκτονική, γοητευτικές εκκλησίες με τα ψηλά καμπαναριά τους, αυστηρά επίσημα κτίρια όπως και μεταγενέστερα νεοκλασικά κτίρια, αστικά ή δημοσίου χαρακτήρα, φυσικοί ακόλουθοι των προηγουμένων μορφών, πλατείες - πλατώματα σε μια εντυπωσιακή διαδοχή ‘ανοιχτών’ χώρων. 

Κεντρική Περιοχή, η καρδιά του Ιστορικού Κέντρου 

Συγκεντρώνει τις βασικές λειτουργίες της Παλιάς Πόλης. Οι διαδρομές ακολουθούν τους κύριους δρόμους και άλλους μικρότερους εξασφαλίζοντας την επίσκεψη στους ελεύθερους χώρους, Σπιανάδα - Λιστόν - Πλατεία Δημαρχείου - Πλατεία Ηρώων και Πλακάδα του Αγίου, το αρχικό εμπορικό κέντρο μεταξύ της Πλατείας Βραχλιώτη και των οδών Νικ. Θεοτόκη, Ευγ. Βουλγάρεως και Μ. Θεοτόκη και τα σημαντικά μνημεία του Ιστορικού Κέντρου, που μπορείτε εύκολα να εντοπίσετε με τη βοήθεια του χάρτη. 

Με τις επιλεγμένες διαδρομές σχηματίζετε σταδιακά την αίσθηση του δομημένου χώρου που είναι γεμάτη από αισθητικά πλεονεκτήματα. Οι συγκεκριμένοι δρόμοι με τις μεταβαλλόμενες αναλογίες του πλάτους και του ύψους των κτιρίων που τους πλαισιώνουν, με τις διαφοροποιήσεις στην αρχιτεκτονική μορφολογία και κυρίως με την ποικιλία των στοών και των απλών τοξοστοιχιών που τους χαρακτηρίζουν, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ενώ παράλληλα συγκεντρώνουν πληθώρα σύγχρονων εξυπηρετήσεων πόλης, εμπορίου και αναψυχής. 

Διάρκεια περιήγησης: 2.30 - 3 ώρες με επισκέψεις στις σημαντικές εκκλησίες. 

Η σημερινή πλατεία Δημαρχείου, άλλοτε della Loggia ή del Teatro, κοινωνικό κέντρο της εποχής των Βενετών (17ος -18ος αι.) έκφρασε συμβολικά την αριστοκρατία και την άρχουσα Βενετική Διοίκηση. Σήμερα πλαισιώνεται από το κτίριο που στεγάζεται το Δημαρχείο, άλλοτε Στοά των Ευγενών ή μετέπειτα Θέατρο, την Καθολική Μητρόπολη και την κατοικία του Λατίνου Αρχιεπισκόπου, σημερινή Τράπεζα Ελλάδος. 

Οι σημερινές πλατείες Ηρώων και Πλακάδα του Αγίου, άλλοτε των Στερνών ή del Banco, αποτέλεσαν κοινωνικό κέντρο που συγκέντρωνε σύμβολα της Ορθοδοξίας αρχικά (16ος - 17ος αι. ) και αργότερα έκφρασε παράλληλα την ανερχόμενη αστική τάξη (18ος - 19ος αι.) Μπροστά στην ιερότερη εκκλησία της πόλης τον Αγ. Σπυρίδωνα, βρίσκονται άλλες δύο εκκλησίες η Παναγία των Ξένων ή απλά Κυρά Φανερωμένη και ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η πρώτη τράπεζα της Ελλάδας και ορισμένα μεγαλοαστικά μέγαρα του 19ου αι.. 

Η κεντρική περιοχή συμπληρώνεται τον 19ο αιώνα από έναν ακόμη χώρο περιπάτου, κοινωνικής αίγλης και υπαίθριων εκδηλώσεων, όταν η Σπιανάδα, παλαιότερα επί Βενετών κενή για αμυντικούς λόγους, παύει να εξυπηρετεί αυτούς τους αρχικούς σκοπούς που την δημιούργησαν. 
Την εποχή των Γάλλων αρχίζει η ανοικοδόμηση του Λιστόν, στο μέτωπο της Κάτω Πλατείας, ενώ αργότερα οι Άγγλοι με την ανοικοδόμηση του Ανακτόρου των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου και τις διαμορφώσεις την Σπιανάδα σε πνεύμονα αναπνοής της ασφυκτικά πυκνοκατοικημένες τότε πόλης. 

Διαδρομές περιήγησης στις άλλες διακριτές ενότητες του Ιστορικού Κέντρου 

Οι επιλεγμένες διαδρομές αναφέρονται σε δευτερεύοντες κυρίώς δρόμους (τοπικής σημασίας) εξασφάλιζαν τη σύνδεση των διαφορετικών (αρχικά ανεξάρτητων) συνοικιών της πόλης που διατηρούν μέχρι σήμερα ενδιαφέρονται χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες των επιμέρους ενοτήτων του Ιστορικού Κέντρου. Οι δρόμοι ακολουθούν τη μορφολογία του εδάφους, συχνά ανηφορικοί με σκάλες και ράμπες και θολωτά περάσματα. 

Στις διαδρομές αυτές μπορείτε να συναντήσετε επιβλητικά αρχοντικά πλάι στην ανώνυμη αρχιτεκτονική, γοητευτικές εκκλησίες με τα ψηλά καμπαναριά τους, αυστηρά επίσημα κτίρια όπως και μεταγενέστερα νεοκλασικά κτίρια, αστικά ή δημοσίου χαρακτήρα, φυσικοί ακόλουθοι των προηγουμένων μορφών, πλατείες - πλατώματα σε εντυπωσιακή διαδοχή ‘ανοιχτών’ και ‘κλειστών’ χώρων. 

Καμπιέλλο, Κοφινέτα, Αγ. Απόστολοι, Αγ. Πατέρες 

Αν η Κεντρική περιοχή είναι η καρδιά του Ιστορικού κέντρου, το Καμπιέλλο είναι σίγουρα η ψυχή του. 

Μια από της παλαιότερες συνοικίες της Παλιάς Πόλης, που υπήρχε και πριν την περιτοίχισή της. Περιοχή κτισμένη σε ύψωμα που παρουσιάζει βασικά αμυντικά χαρακτηριστικά. Θα σας οδηγήσουν σκαλιά , στενοί ανηφορικοί δρόμοι και πλατώματα και θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε παλιά γοτθικά τόξα ενσωματωμένα στους τοίχους των σπιτιών, κεφάλια ανάγλυφα που τα λένε ‘μόρους’, σπίτια ατόφια ή σχεδόν της Ενετοκρατίας, ατελείωτες λαϊκές πολυκατοικίες περασμένων εποχών, εσωτερικές αυλές με πηγάδια, λαξεμένες πόρτες και υπέροχες εκκλησίες. Επιμένετε σε αυτές τις τελευταίες αφού υπήρξαν κέντρα της ενορίας τους, τόπος συνάντησης της αριστοκρατίας, τόπος επίδειξης πλούτου και ευλάβιας και τρόπος έκφρασης της ετερότητας. 

Επιχειρείστε το κατέβασμα προς τα Μουράγια, οι οπτικές φυγές προς τη θάλασσα είναι μαγευτικές. Μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε την ομορφότερη μικρή πλατεία της Παλιάς Πόλης, την πλατεία της Κρεμαστής γύρο από την ομώνυμη εκκλησία, που θυμίζει μικρό ‘Campo Veneziano”.

Στους Αγ. Αποστόλους, μικρότερη συνοικία, θα έχετε την ευκαιρία να συναντήσετε μια ακόμη μικρή πλατεία που πλαισιώνεται από αξιόλογα κτίρια Αγγλοκρατίας δημιουργώντας ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. 

Στους Αγ. Πατέρες το ενδιαφέρον συγκεντρώνουν ο παράλληλος δρόμος της Ν. Θεοτόκη, η οδός Κοττάρδου και η ομώνυμη εκκλησία που έχει μετατραπεί σε μουσείο. 

Στη γειτονιά της Κοφινέτας ο φοίνικας θα σας θυμίσει πόλη της Ν. Γαλλίας. Φυτεύτηκε εκεί την εποχή που η Κέρκυρα παύοντας να είναι πρωτεύουσα κράτους, μετατρέπεται ηθελημένα σε πόλη αναψυχής. 

Διάρκεια περιήγησης : για μια πλήρη περιήγηση στην περιοχή που περιλαμβάνει επισκέψεις στις σημαντικές εκκλησίες και μουσεία πρέπει να υπολογίσετε 5 - 6 ώρες. Ανάλογα με την διάθεση και τα ενδιαφέροντά σας μπορείτε να μειώσετε το χρόνο παραμονής σας επιλέγοντας κάποιες μόνο από τις διαδρομές που σας προτείνονται. 

Πόρτα Ρεμούντα, Αγ. Αθανάσιος, Τένεδος, Εβραϊκή 

Η πόρτα Ρεμούντα, περιοχή κτισμένη σε ύψωμα που κατηφορίζει προς την πλατεία Δημαρχείου, διακρίνεται περισσότερο από κάθε άλλη συνοικία για την κανονικότητα στη δομή της. Χαρακτηριστικοί δρόμοι της περιοχής είναι το ‘Πλατύ Καντούνι’ και η Γκίλφορδ βασικός δρόμος για την οργάνωση της Παλιάς Πόλης. Σ’ αυτούς αλλά και σε άλλους μικρότερους θα συναντήσετε αρχοντικά της Βενετοκρατίας, μέγαρα του 19ου αι. και επιβλητικά Δημόσια Κτίρια, όπως η Ιόνιος Βουλή και η Ιόνιος Ακαδημία. 

Μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε την μικρή γραφική γειτονιά της Τενέδου. Κατηφορίζοντας από την συνοικία του Αγ. Αθανασίου θα σας οδηγήσει εκεί η οδός Σχολεμβούργου, δρόμος στα όρια της Παλιάς Πόλης, δίπλα στο Νέο Φρούριο. 

Η εβραϊκή ή αλλιώς Οβριακή, ήταν το παλιό γκέτο των Εβραίων. Θα συναντήσετε εκτός από την Συναγωγή, λίγα αρχοντικά, πολλές λαϊκές κατοικίες και ενδιαφέρουσες εκκλησίες. 
Η γειτονιά παρουσιάζει ιδιαίτερη ζωντάνια συγκεντρώνοντας σήμερα τουριστικό και ειδικό εμπόριο, ενώ εμφανή παραμένουν μέχρι σήμερα τα πλήγματα των βομβαρδισμών του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. 

Διάρκεια περιήγησης : 2 - 2.30 ώρες για μια πλήρη περιήγηση. 

Περιμετρικές διαδρομές 

Στα όρια της πόλης με την θάλασσα, δίπλα τους, με τα Φρούρια και τα ίχνη των τειχών που άλλοτε την περιόριζαν, αναπτύσσονται οι περιμετρικές διαδρομές, αναδεικνύοντας την πλούσια εναλλαγή των διαφορετικών χαρακτηριστικών στοιχείων της. Οι περιμετρικές διαδρομές αποτελούνται από την βασική διαδρομή που είναι κυρίως παραθαλάσσια και την δευτερεύουσα στο εσωτερικό της πόλης κατά μήκος της παλιάς περιτείχισης. 
Το παλιό Λιμάνι και η Πύλη της Σπηλιάς, τα Μουράγια, το Φαληράκι, η Σπιανάδα με το Παλαιό Φρούριο και τα απέναντι κτιριακά μέτωπα, η Ιόνιος Ακαδημία, το Γυμναστήριο, η Λαϊκή Αγορά, το επιβλητικό Νέο Φρούριο συνθέτουν μία μοναδική αναγνωριστική περιήγηση, που πολύ εύκολα και ευχάριστα μπορεί να περπατηθεί. 

Η διαφορετικότητα των χώρων, οι εναλλαγές του φυσικού τοπίου με το δομημένο, η αντίθεση και παράλληλη συμπληρωματικότητα των αισθήσεων που δημιουργούνται σε αυτήν την σε απόσταση αναπνοής από την ‘βοή της πόλης’ περιήγηση εφοδιάζουν την προσωπική εμπειρία του κάθε επισκέπτη με μοναδικότητα και πρωτοτυπία. Για τον καθένα η πόλη προκύπτει διαφορετική. 

Διάρκεια περιήγησης : περπατώντας υπολογίστε 0.30 - 45’ λεπτά την κάθε διαδρομή (βασική - δευτερεύουσα) με μικρή στάση για καφέ ή αναψυκτικό. 

Διαδρομές για αγορά και αναψυχή 

Οι πιο ανάλαφρες διαθέσεις του επισκέπτη, για αγορά ή αναψυχή, μπορούν εύκολα και ευχάριστα να εκτονωθούν στην Παλιά Πόλη, χωρίς ταλαιπωρία, κυκλοφοριακά προβλήματα και άγχος, αφού όλα προσεγγίζονται περπατώντας. 

Για αγορές, περιπλανηθείτε στους χαρακτηριστικούς εμπορικούς δρόμους της κεντρικής περιοχής με τις στοές και θα βρείτε πληθώρα καταστημάτων με ρούχα, παπούτσια, δερμάτινα είδη, κοσμηματοπωλεία, καταστήματα με βιβλία και δίσκους και πολλά άλλα, που καλύπτουν μεγάλο φάσμα επιλογών, από την πιο απλή έως και την πιο απαιτητική καταναλωτική διάθεση. 

Περάστε από την Εβραϊκή, που συγκεντρώνει μέχρι σήμερα ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό εμπόριο, απευθυνόμενο τόσο στην αστική, όσο και στην αγροτική ζωή. Καταστήματα με εργαλεία και ξύλινα ή μεταλλικά είδη για το σπίτι, ή τον κήπο, συχνά χειροποίητα, σε διασπορά με εργαστήρια αργυροχρυσοχοΐας , με καταστήματα ηλεκτρικών ειδών και υφασμάτων διατηρούν αρκετά πειστικά τον παλαιότερο χαρακτήρα της περιοχής, ως ενδιάμεσης μεταξύ πόλης και υπαίθρου. 

Η αναψυχή, εκτός από τους απολαυστικούς περιπάτους στην Σπιανάδα και τους περιμετρικούς της δρόμους, που διαθέτουν πληθώρα καφενείων, ζαχαροπλαστείων, εστιατορίων είναι πολύ απλό να αναζητηθεί, με πολλές μορφές και για όλες τις ώρες, στους γραφικούς δρόμους της παλιάς πόλης, στις μικρές πλατείες και τα πλατώματα, σε ανοιχτούς ή σε κλειστούς χώρους, που συνδυάζουν την οπτική ευχαρίστηση με την γευστική. 

Το καλοκαίρι, μπορείτε να κολυμπήσετε στην Κόντρα Φόσσα προς τον ΝΑΟΚ ή στα Λουτρά του Αγίου Νικολάου στο Φαληράκι και οπωσδήποτε θα συναντήσετε κάποιο μικρό εστιατόριο ή καφενείο να σας περιμένει. 

Όλα στην Κέρκυρα συνδυάζονται εύκολα, ο τόπος έχει αργούς ρυθμούς, χαρίζει ηρεμία, ομορφιά και απόλαυση. 

Διάρκεια περιήγησης : ο χρόνος που διαθέσετε εξαρτάται από τη διάθεση και τα ενδιαφέροντά σας.