Παραδόσεις, ήθη, έθιμα

Ένα από τα πιο έντονα πολιτισμικά στοιχεία της Κέρκυρας, είναι η ορθόδοξη παράδοση, όπως αυτή διαμορφώθηκε με τη συνύπαρξη, για αιώνες των δύο χριστιανικών δογμάτων και των Εβραίων. Ολόκληρο το νησί, διαθέτει 800 περίπου μοναστήρια και εκκλησίες κάθε εποχής, με υπέροχες αγιογραφίες και αξιόλογες εικόνες . Οι εκκλησίες της πόλης, δεν είναι μόνο θρησκευτικοί χώροι, αλλά και μουσεία εκκλησιαστικής τέχνης με συνεχιζόμενη από αιώνες ζωή. Η δυτική επίδραση εδώ, είναι άλλοτε εμφανής και άλλοτε απόκρυφη και θα την εντοπίσετε, τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στην εκκλησιαστική τέχνη. 


Ο Aγιος Σπυρίδωνας

Αν και οι μαθητές του Αποστόλου Παύλου δίδαξαν το χριστιανισμό στο νησί ήδη από τον 1ο αι., οι απομονωμένοι κάτοικοι, κύρια στην ύπαιθρο, προσηλυτίστηκαν μόλις τέσσερις με πέντε αιώνες αργότερα. Οι δύσκολες συνθήκες ζωής τους δεν άφησαν πολλά περιθώρια αφομοίωσης του χριστιανισμού. Ζούσαν απροστάτευτοι έξω από την περιτειχισμένη πόλη και υπέφεραν από επιδρομείς και κατακτητές. Στις δυσκολίες της ζωής τους ένοιωθαν μόνοι κι αβοήθητοι. Όταν έμαθαν για τα θαύματα του Αγίου στο νησί κατέβαιναν στην πόλη για προσκύνημα και για τάματα. Μόνο μια δύναμη στεκόταν πάνω απ' όλους, μια δύναμη που εξέφραζε τις υποταγμένες τους δυνάμεις. Μια δύναμη που τους ήξερε και τους ένοιωθε και κατά συνέπεια, μπορούσε και να τους προστατεύει. Ο Aγιος τους. 

O Aγιος Σπυρίδωνας ήταν Κύπριος, από φτωχική οικογένεια, που χειροτονήθηκε Επίσκοπος Τριμυθούντας, έζησε όλη τη ζωή του στην Κύπρο όπου και θαυματουργούσε. Όταν οι Σαρακηνοί κατέλαβαν το νησί οι Κύπριοι, θέλοντας να μεταφέρουν τα οστά του στην Κωνσταντινούπολη, άνοιξαν τον τάφο, βρήκαν το σώμα ακέραιο και τον τάφο να ευωδιάζει βασιλικό. Μετά την πτώση της Πόλης, ο Κερκυραίος πρεσβύτερος Γεώργιος Καλοχαιρέτης μετέφερε το σκήνωμα στην Κέρκυρα, το κληροδότησε στα παιδιά του, πέρασε σαν προίκα της εγγονής του Ασημίνας στην οικογένεια Βούλγαρη και εναποτέθηκε στην ιδιόκτητη εκκλησία τους. Ο Aγιος μεταφέρθηκε το 1590 στη σημερινή του κατοικία, όταν για την περιτείχιση της πόλης, η πρώτη εκκλησία που βρισκόταν στο Σαρόκκο γκρεμίστηκε. 

Η παρουσία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα, συνδέθηκε με τη σωτηρία του νησιού από πολλές συμφορές. Τα θαύματα του αυτά, γιορτάζονται με περιφορά του σκηνώματος σε συγκεκριμένες διαδρομές στην παλιά πόλη, τις λιτανείες. 

Η πρώτη λιτανεία: γίνεται την Κυριακή των Βαΐων. Είναι η μέρα της σωτηρίας της Κέρκυρας από την πανούκλα, το 1630. Το σκήνωμα του Αγίου, λιτανεύεται στους δρόμους με τη συνοδεία όλων των Φιλαρμονικών από τις 11 το πρωί και ακολουθεί τη διαδρομή όπου κάποτε υπήρχαν τα τείχη της πόλης, πάνω από τα οποία ο Aγιος έδιωξε το θανατικό. 

Η δεύτερη λιτανεία: είναι αρχαιότερη και καθιερώθηκε το 1550, όταν ο Aγιος έσωσε το νησί από το λιμό, γίνεται το Μέγα Σάββατο στις 9 το πρωί. Μαζί, γίνεται και η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου, ένα έθιμο που ξεκίνησε στα ενετικά χρόνια, όταν για λόγους ασφαλείας ήταν απαγορευμένη η περιφορά των Επιταφίων, αλλά επιτρεπόταν μόνο η λιτάνευση του Αγίου. Οι φιλαρμονικές παίζουν το 'Calde Lacrime' του Michelli, τον 'Αμλέτο' του Faccio και την 'Marcia Funebre' από την Ηρωϊκή του Beethoven. 

Η τρίτη λιτανεία: γίνεται την πρώτη Κυριακή του Νοέμβρη, γιορτάζοντας τη σωτηρία του νησιού από την πανούκλα το 1673. 

Η τέταρτη λιτανεία: γίνεται στις 11 Αυγούστου, για να θυμίζει τη λύτρωση του νησιού από την πολιορκία των Τούρκων το 1716, πολιορκία που είχε κρατήσει ένα μήνα. 


Πάσχα

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γιορτή της ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα με ιδιαίτερο σεβασμό. Στην Κέρκυρα, το Πάσχα ξεχωρίζει, μιας και εδώ, οι επιρροές από τον δυτικό πολιτισμό είναι εμφανείς, ακόμα και σ'αυτή την καθαρά ορθόδοξη εορτή. Η παρουσία των Φιλαρμονικών, τα ιδιαίτερα τοπικά έθιμα και η άμεση σχέση των ημερών αυτών με την αρχή της Aνοιξης, αναδεικνύουν μια μοναδικότητα που έχει καταστήσει το κερκυραϊκό Πάσχα πόλο έλξης επισκεπτών απ'όλο τον κόσμο. Κυριαρχεί η συγκινητική, πολυφωνική εκκλησιαστική μουσική, μια ακόμη τοπική ιδιαιτερότητα, που ξεχύνεται από τους ναούς, στα καντούνια της πόλης. Η αρμονική αυτή ψαλμωδία, μια ιδιότυπη τετραφωνία, ήρθε από την Κρήτη τον 17ο αι. και είναι γνωστή σαν 'κρητική μουσική' . Στον Aη Γιάννη τον Πρόδρομο ψάλλουν βυζαντινά, ενώ καλύτερη παράδοση στις ακολουθίες έχουν το μοναστήρι της Αγίας Ευφημίας στο Mon Repos, η Πλατυτέρα στο Μαντούκι, οι Aγιοι Θεόδωροι στη Γαρίτσα και βέβαια η Μητρόπολη. 

Τη Μεγάλη Τετάρτη: στο Δημοτικό Θέατρο δίνεται συναυλία εκκλησιαστικής μουσικής από τη Δημοτική Χορωδία. Έχει καθιερωθεί από το 1989 και έχει στόχο την προσέγγιση του Θείου Δράματος μέσα από την εκκλησιαστική μουσική, Ανατολική και Δυτική. 

Τη Μεγάλη Πέμπτη: τα Δώδεκα Ευαγγέλια στο Duomo, την Καθολική Μητρόπολη της πλατείας Δημαρχείου, ανάβουν 12 και σβήνουν από ένα κερί, όταν τελειώνει η ανάγνωση κάθε ευαγγελίου. 

Η Μεγάλη Παρασκευή: είναι η μέρα των Επιταφίων. Η παρουσία των Φιλαρμονικών, των χορωδιών και των χιλιάδων Κερκυραίων και ξένων, δίνει άλλη διάσταση στην πένθιμη τούτη μέρα. Η 'παλιά' φιλαρμονική παίζει το Adagio του Albinoni, η Μάντζαρος (μπλε) την Marcia Funebre του Verdi και η 'Καποδίστριας' (κόκκινη) την Elegia Funebre, την Sventura του Mariani και το πένθιμο εμβατήριο του Chopin. Οι περιφορές ξεκινούν από το μεσημέρι, για να προλαβαίνουν οι Φιλαρμονικές να συνοδέυσουν όλες τις εκκλησίες. Όσο περνάει η ώρα πυκνώνουν και στο τέλος πολλοί Επιτάφιοι συμπίπτουν και ο κόσμος δεν ξέρει που να πρωτοπάει. Πρώτα βγαίνουν οι Επιτάφιοι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας από το Νέο Φρούριο και του Παντοκράτορα από το Καμπιέλλο στις 2 το μεσημέρι, για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες εκκλησίες μέχρι τις 10 το βράδυ, οπότε βγαίνει ο Επιτάφιος της Μητρόπολης από τη Σπηλιά. 

Το Μεγάλο Σάββατο: Στις 6 το πρωί πραγματοποιείται στην Παναγιά των Ξένων στο έθιμο του 'σεισμού', αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ευαγγέλιο. Στις 11 το πρωί γίνεται η Πρώτη Ανάσταση και πέφτουν οι 'μπότηδες'. Το φασαριόζικο αυτό έθιμο είναι επιρροή από τους Ενετούς, που συνήθιζαν την Πρωτοχρονιά να πετούν από τα παράθυρα τους παλιά αντικείμενα, για να τους φέρει ο νέος χρόνος καινούργια. Οι Κερκυραίοι οικειοποιήθηκαν το έθιμο αυτό και το πραγματοποιούσαν στη μεγαλύτερη ελληνική γιορτή, το Πάσχα. Τα παλιά αντικείμενα αντικαταστάθηκαν από πήλινα κανάτια (μπότης είναι η στάμνα) γεμάτα νερό για να κάνουν μεγαλύτερο κρότο. Μια άλλη εξήγηση δίνει στο έθιμο ειδωλολατρική προέλευση. Το Πάσχα βρίσκεται στην αρχή της νέας βλαστικής χρονιάς, η φύση ξυπνάει από το χειμωνιάτικο λήθαργο και οι καρποί συλλέγονται σε νέα δοχεία, ενώ τα παλιά πετιούνται. Μετά το σπάσιμο των κανατιών, οι Φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης παίζοντας χαρούμενα εμβατήρια. Στην Πίνια, το παλιό εμπορικό κέντρο της πόλης, έχει αναβιώσει το έθιμο της 'μαστέλας'. Ένα μισοβάρελο στολίζεται με μυρτιές και κορδέλες και οι περαστικοί ρίχνουν μέσα κέρματα 'για το καλό'. Με την πρώτη καμπάνα της Ανάστασης, κάποιος βουτάει μέσα για να μαζέψει τα λεφτά. Παλαιότερα ο βουτηχτής δεν ήταν εθελοντής, αλλά κάποιος ανυποψίαστος περαστικός που τον έριχναν με το ζόρι. 

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, γίνεται και η Καθολική ακολουθία της Ανάστασης στο Καθολικό Duomo. Με τη συνοδεία του εκκλησιαστικού οργάνου, η Ανάσταση εδώ ολοκληρώνεται στις 11μ.μ για να προλάβει το εκκλησίασμα να παραστεί και στην Ορθόδοξη. Η αναστάσιμη ακολουθία τελείται στο πάλκο της πάνω πλατείας από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη, των Φιλαρμονικών και χιλιάδων κόσμου. 

Η Ανάσταση γίνεται με 'τυμπανοκρουσίες' και πυροτεχνήματα κι όταν τελειώσει, οι μπάντες διασχίζουν όλη την πόλη με πολύ γρήγορο βήμα παίζοντας εύθυμα και ο κόσμος τρέχει ξωπίσω τους τραγουδώντας. Το γλέντι έχει μόλις αρχίσει και θα διαρκέσει μέχρι το πρωί. Με τσιλίχουρδα (τοπική μαγειρίτσα), κόκκινα αυγά, φογάτσες, κολομπίνες (βενετσιάνικης προέλευσης, χριστόψωμα σε σχήμα περιστεριού) και πολύ κρασί. Το νησί παίρνει φωτιά σπάζοντας τη νηστεία της Σαρακοστής και γιορτάζει την Ανάσταση του Χριστού. 

Την Κυριακή του Πάσχα: στις 7 το πρωί, όσες εκκλησίες της πόλης έχουν εικόνα της Ανάστασης, κάνουν περιφορά στους κεντρικούς δρόμους. Οι περιφορές τελειώνουν γύρω στις 10 π.μ αλλά η μεγάλη γιορτή της Λαμπρής δεν τελειώνει ακόμα. Υπάρχει η πασχαλιάτικη γιορτή στο Ναυτικό Σταθμό στις 11.30 π.μ και η περιφορά της εικόνας της Ανάστασης από την Αγία Τριάδα της Γαρίτσας στις 6.30μ.μ Στην Κέρκυρα, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, το σούβλισμα του αρνιού εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια και δεν αποτελεί μέρος της παράδοσης της. Εδώ το μεσημέρι της Λαμπρής τρώνε σούπα αυγολέμονο με 2-3 κρεατικά και αφήνουν το αρνάκι για τη δεύτερη μέρα. Τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά και κολλάνε τα τσόφλια στις πόρτες ή τα πετάνε στους κήπους, για να είναι ευλογημένη η σοδιά. 

Την Τρίτη του Πάσχα: στις 5μ.μ στην εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα στην Πλακάδα, γίνονται τα 'μπάσματα' του Αγίου, η επανατοποθέτηση του δηλαδή στη λάρνακα. 

Τα πανηγύρια σε όλη την Ελλάδα είναι πάνδημοι εορτασμοί θρησκευτικών εορτών ή επετείων. 

Στην Κέρκυρα διοργανώνονται συνήθως το καλοκαίρι και τα παλιά χρόνια ήταν μια καλή ευκαιρία για κοινωνικές επαφές. Στις κεντρικές πλατείες των χωριών και των συνοικιών της πόλης στήνεται το 'παβιόνι', ένας ξύλινος στολισμένος σκελετός και γύρω του τραπεζάκια και πάγκοι. Πάνω στο πάλκο παίζει η ορχήστρα (με βασικό όργανο το βιολί)κι από κάτω χορεύει και διασκεδάζει ο κόσμος. Οι καλύτεροι βιολιτζήδες ήταν πάντα από την περιοχή του Γύρου και γι'αυτό θεωρείται επιτυχημένο το πανηγύρι που φέρνει τέτοιους οργανοπαίχτες. Καθιερωμένος χορός είναι ο κερκυραϊκός συρτός με ελαφράδα, χάρη και έντονο λυρικό στοιχείο. 

Στο προαύλιο του εορτάζοντος ναού και τους γύρω δρόμους απλώνουν την πραμάτεια τους πλανόδιοι μικροπωλητές με παιχνίδια, δώρα, μικροαντικείμενα, 'αγιούς κι αγιόπουλα'. Η παράδοση θέλει τα πανηγύρια ως ένα κατεξοχήν τόπο συνάντησης και γνωριμίας των αγοριών με τα κορίτσια. 

Τα πανηγύρια της πόλης έχουν ιδιαίτερο χρώμα καθώς οργανώνονται μέσα σε γειτονιές και δρόμους αλλάζοντας για μια νύχτα την καθημερινή ατμόσφαιρα της περιοχής. Ολοφώτιστα καντούνια, σημαιοστολισμένοι δρόμοι, ορθάνοιχτα σπιτικά και οι κάτοικοι φορώντας τα καλά τους συνιστούν μια αίθηση γιορτής και χαράς. Στην περιήγηση σας στην πόλη της Κέρκυρας πρέπει να βρεθείτε σε κάποιο από τα πανηγύρια της. Παρακάτω θα βρείτε τις ημερομηνίες που διεξάγονται τα αντίστοιχα πανηγύρια ώστε να τα εντάξετε στο πρόγραμμά σας. 


Της Αναλήψεως: 
(40 μέρες μετά το Πάσχα) πανηγύρι στην Ανάληψη. 

8 Μαϊου: 
Λιτανεία και πανηγύρι στο Κανόνι (Μονή Κασσωπίτρας). 

20 Μαϊου: 
Πανηγύρια στις Αλυκές Ποταμού. 

21 Μαϊου: 
Κωνσταντίνου και Ελένης. Πανηγύρι στις Κουλίνες. 

24 Ιουνίου: 
της γεννήσεως του Αγίου Ιωάννη. Πανηγύρι στο Μαντούκι. 

2 Ιουλίου: 
της Παναγιάς της Βλαχέρνας. Πανηγύρι στη Γαρίτσα. 

12-13 Ιουλίου: 
Πανηγύρι στο Σαρόκκο. 

26 Ιουλίου: 
της Αγίας Παρασκευής. Πανηγύρι στην Πόρτα Ρεμούντα. 

27 Ιουλίου: 
του Αγίου Παντελεήμονα. Πανηγύρι στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο. 

6 Αυγούστου: 
του Σωτήρα. Πανηγύρι σε Καμπιέλο και Ποντικονήσι. 

15 Αυγούστου: 
Πανηγύρι για τον Δεκαπεντάυγουστο στην Μονή Πλατυτέρας. 

26 Σεπτεμβρίου: 
του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου. Πανηγύρι στην Πόρτα Ρεμούντα. 

6 Δεκεμβρίου: 
Πανηγύρι στο Καμπιέλο και τα Κανάλια

Η κερκυραϊκή ενδυμασία, όπως οι περισσότερες, έχει δεχθεί επιδράσεις από τις κοινωνικές αναγκαιότητες και παρακολουθεί τη ζωή των κοινωνικών ομάδων που τη διαμόρφωσαν. Τα κοστούμια που υπάρχουν σε συλλογές ή απεικονίσεις, είναι τα τελευταία δείγματα όπως διαμορφώθηκαν από το 17ο αι. και έφτασαν μέχρι τα μέσα του 20ου, όποτε και δώσανε τη θέση τους στη μαζική ενδυματολογική βιομηχανία των 'ευρωπαϊκών' ρούχων. Οι λεπτομέρειες της ραφής τους απηχούν τις συνθήκες που τα διαμόρφωσαν: ανδρικά - γυναικεία, αγρότες - αστοί, θέση της γυναίκας στην κοινωνία, κοινωνική και οικονομική κατάσταση της οικογένειας, γεωγραφικές ιδιομορφίες. 

Κοινό χαρακτηριστικό των κερκυραϊκών ενδυμασιών της υπαίθρου είναι ο διαχωρισμός τους σε εορταστικά και κοστούμια της δουλειάς, καθημερινά. Τα δεύτερα είναι φτιαγμένα από φθηνά και ανθεκτικά υλικά, σε χρώματα που αντέχουν στην καθημερινή δουλειά και στις πολλές και σκληρές μπουγάδες με την ποτάσα και την αλισίβα. Φτιάχνονται με υλικά κατασκευασμένα από τους ίδιους, λινάρι, μαλλί από αιγοπρόβατα ή αγοραστά βαμβακερά. 

Οι γυναικείες ενδυμασίες χωρίζονται σε καθημερινές, κυριακάτικες, νυφικές αλλά και για κοπέλες, παντρεμένες και χήρες. Οι φορεσιές ήταν συνήθως φτιαγμένες και κεντημένες στο σπίτι από τις ίδιες και τις γυναίκες της οικογένειας. Οι γυναικείες γιορτινές ενδυμασίες, χαρακτηρίζονται από την πολυπλοκότητα και την πολυχρωμία των σχεδίων, την ποικιλομορφία ανάλογα με την περιοχή προέλευσης, την φαντασμαγορία των κεντημάτων, τα περίτεχνα κεφαλοκαλύματα, τα βαρύτιμα και μεγαλόσχημα κοσμήματα. Η προέλευση καθορίζεται από τις περιοχές Λευκίμμης, Μέσης, Γύρου, Όρους, Παξών και Διαποντίων νήσων, πάντα της υπαίθρου. 


Αξιόλογα κομμάτια της γυναικείας κερκυραϊκής φορεσιάς: 

Η μπουστίνα: σκεπάζει το στήθος πάνω από το πουκάμισο και είναι από λεπτό λινό, βαμβακερό ή μετάξινο πανί με πολλά κεντητά ποικίλματα, όπου και καρφώνανε τα χρυσά γαμήλια δώρα. 

Το πεσελί: είναι το αριστοτεχνικό συμπλήρωμα της γαμήλιας ενδυμασίας, δώρο του γαμπρού στη νύφη. Από ζωηρόχρωμο βελούδο, κεντημένο με χρυσοκλωστή με πολυσύνθετα και εντυπωσιακά σχέδια, στολισμένο με χρυσογάϊτανα και ασημένια ή χρυσά κουμπιά, ακολουθούσε τις γιορτινές εμφανίσεις της γυναίκας για την υπόλοιπη ζωή της. 

Οι κεφαλόδεσμοι: στην κερκυραϊκή φορεσιά είναι το επιστέγασμα της γυναικείας εμφάνισης, συναρτώνται με το χτένισμα και διατηρούν πολλές και φανερές διαφορές μεταξύ τους, ώστε να αναγνωρίζεται το χωριό προέλευσης αλλά και η οικογενειακή κατάσταση ή η διαθεσιμότητα της γυναίκας. 

Τα κοσμήματα: που συνόδευαν τη γαμήλια ή γιορτινή ενδυμασία ήταν πολλά και βαρύτιμα. Για τα σκουλαρίκια μόνο αναφέρονται δεκαπέντε ονομασίες για ισάριθμα είδη. Στόλιζαν, εκτός από τους λοβούς των αυτιών, το λαιμό σαν περιδέραια και γκόλφια (εγκόλπια), το στήθος σαν στηθοβελόνες, σπίλες (καρφίτσες) ή σφίγγλες (καρφίτσες με στρογγυλά σμιλεμένα κεφάλια), τη μέση σαν πόρπες, τους καρπούς μπρατσουλέτα (βραχιόλια) ή οκάνες (χρυσές στρογγυλές βέργες) και τα δάκτυλα. Τα αγόραζαν οι άντρες τους και οι συγγενείς από το εξωτερικό, αλλά κυρίως τα έφτιαχναν οι περίφημοι λαϊκοί κερκυραίοι τεχνίτες. Κατά τη χηρεία τους πετούσαν τα στολίδια και φορούσανε μαύρη μαντήλα, ή μαύρη κορδέλα πάνω στην άσπρη μπόλια της κεφαλής και αν ο άντρας τους πέθαινε νέος, έβαζαν μέσα στο φέρετρο τις κόκκινες κορδέλες του κεφαλόδεσμου. 

Η ενδυμασία των ανδρών της υπαίθρου και των χωριών χαρακτηρίζεται από ομοιομορφία, αδρότητα και σοβαρότητα εμφάνισης. Στο κεφάλι, το φέσι τουνέζικο η ψάθα, ή 'τρίτσα'. Φανέλα μάλλινη ή 'μάγια', φορεμένη κατάσαρκα το χειμώνα για το κρύο και για να παίρνει τον ιδρώτα το καλοκαίρι. Πουκάμισο λευκό βαμβακερό, με κολάρο όρθιο που κούμπωνε με χρυσό 'κουμπί' στις γιορτές, ανοιχτό μέχρι τη μέση του στήθους, βράκα λινή ή βαμβακερή, συνήθως μπλε, πολύ φαρδιά μέχρι τη μέση της γάμπας. Στη μέση ζωνάρι μάλλινο και μεταξωτό, χρωματιστό με κρόσσια για τις γιορτάσιμες μέρες, όπου και τρυπώνουν το μακρύ μαχαίρι. Γελέκο από μαύρη ή σκουρόχρωμη τσόχα, κουμπωμένο σταυρωτά με ασημένια λοξά κουμπιά και αλυσίδες που θηλύκωναν και χρυσοκέντια για τις γιορτές. Το χειμώνα φορούσαν σακάκι από τσόχα μαύρη ή μπλε ή κάπα από υφαντό τράγιο μαλλί. Τα σκαλτσούνια άσπρα, μάλλινα πλεχτά για το χειμώνα, βαμβακερά για το καλοκαίρι, μέχρι το γόνατο όπου δένανε με δυο κόκκινες κορδέλες με φουντίτσα, τσαρούχια με μύτες. 

Οι εύποροι Κερκυραίοι και οι αστοί ακολουθούσαν στο ντύσιμο τους Βενετσιάνους και ξεχώριζαν έτσι από τους ανθρώπους της υπαίθρου. Οι άρχοντες φορούσαν περούκες και συνοδευόταν από τους υπηρέτες που μετέφεραν τα εμβλήματα τους. Στις γυναίκες πλεόναζαν οι δαντέλες και τα ακριβά υλικά στα ρούχα. 

Οι αστοί σε χαμηλότερους τόνους ακολουθούσαν τους άρχοντες. Ωστόσο στις επίσημες εμφανίσεις μπροστά στις βενετικές αρχές τα κουστούμια των ανδρών ήταν μαύρα και αυστηρά, θυμίζοντας ότι επρόκειτο για πατρικίους και όχι για φανταχτερούς ιππότες.